ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 18 ΜΑΪΟΥ 2016  -  ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) 
Διδαγμένο κείμενο  Αριστοτέλους Ἠθικά Νικομάχεια (Β 1, 5-8) 

Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται,  ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί. Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ’ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ 
οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν. 

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - ΝΕΟ & ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ  

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἀνάλογον. . . ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις». Μονάδες 10

 

Β1. Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των υπογραμμισμένων λέξεων ή φράσεων στις παρακάτω προτάσεις: «καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης» «καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται» «ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται». Μονάδες 15 

 

 Β2. «Οὕτω δὴ . . . οὑτωσί»: Στηριζόμενοι σε αναφορές του αποσπάσματος αυτού να παρουσιάσετε α) τη συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο Αριστοτέλης (μονάδες 3) και β) τον τρόπο τεκμηρίωσης της άποψής του (μονάδες 12).  Μονάδες 15 

 

Β3. Ποια επίδραση άσκησε ο Εύδοξος από την Κνίδο στον νεαρό Αριστοτέλη;  Μονάδες 10 

 

Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μια ετυμολογικά συγγενή   λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: γηγενής, ἐσθλός, μισαλλοδοξία, δέος, στρεβλός.  Μονάδες 10  

 

Αδίδακτο κείμενο  Πλάτωνος Εὐθύδημος 289d8-290a4  
Στο κείμενο που ακολουθεί εξετάζεται η σχέση της τέχνης των ρητόρων και των μάγων 

 

Ἱκανόν μοι δοκεῖς, ἔφην ἐγώ, τεκμήριον λέγειν,  ὅτι οὐχ αὕτη ἐστὶν ἡ τῶν λογοποιῶν τέχνη, ἣν ἂν κτησάμενός τις εὐδαίμων εἴη. καίτοι ἐγὼ ᾤμην ἐνταῦθά που φανήσεσθαι τὴν ἐπιστήμην ἣν δὴ πάλαι ζητοῦμεν. καὶ γάρ μοι οἵ τε ἄνδρες 

 

ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - ΝΕΟ & ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ  

αὐτοὶ οἱ λογοποιοί, ὅταν συγγένωμαι αὐτοῖς, ὑπέρσοφοι, ὦ  Κλεινία, δοκοῦσιν εἶναι, καὶ αὐτὴ ἡ τέχνη αὐτῶν θεσπεσία τις καὶ ὑψηλή. καὶ μέντοι οὐδὲν θαυμαστόν· ἔστι γὰρ τῆς τῶν ἐπῳδῶν τέχνης μόριον μικρῷ τε ἐκείνης ὑποδεεστέρα. ἡ μὲν γὰρ τῶν ἐπῳδῶν ἔχεών τε καὶ φαλαγγίων καὶ σκορπίων καὶ τῶν ἄλλων θηρίων τε καὶ νόσων κήλησίς ἐστιν, ἡ δὲ δικαστῶν τε καὶ ἐκκλησιαστῶν καὶ τῶν ἄλλων ὄχλων κήλησίς τε καὶ παραμυθία τυγχάνει οὖσα·[…]. 
ὁ ἐπῳδὸς=ο μάγος

 ἡ κήλησις=γήτεμα, γοητεία, σαγήνη 

Γ1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου. Μονάδες 20 

 

 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: 
ἔφην : το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού προστακτικής ενεστώτα κτησάμενος : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται 

τις : τη γενική πληθυντικού αριθμού θηλυκού γένους 

 εὐδαίμων : την κλητική ενικού αριθμού θηλυκού γένους 

 ᾤμην : το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής αορίστου παθητικής φωνής φανήσεσθαι : το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή

πάλαι : τον συγκριτικό βαθμό

κήλησις : την κλητική ενικού αριθμού  τυγχάνει : το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού ευκτικής β΄ αορίστου στην ίδια φωνή

 οὖσα : τον ίδιο τύπο στη δοτική  πληθυντικού αριθμού του μέλλοντα. Μονάδες 10   

ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - ΝΕΟ & ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ  

Γ3.

α.Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: μοι (το πρώτο του κειμένου), εὐδαίμων, ἥν (το δεύτερο του κειμένου), ἐκείνης, οὖσα. μονάδες 5 

 

Γ3.

β. «κτησάμενος»: Να αναγνωριστεί το είδος της μετοχής (μονάδα 1), να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση (μονάδες 2) και να αιτιολογηθεί η εκφορά της πρότασης που σχηματίζεται (μονάδες 2). μονάδες 5  Μονάδες 10    

 

 

ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 

1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνωπάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.

2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.

 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 

4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.

5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.

 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ. 

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ  
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ   
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ

Φιλολογικό Φροντιστήριο

Αρχαία 2016 

Ενδεικτικές απαντήσεις

Επιμέλεια: Απόστολος Αγιαννίδης , Σπύρος Δριστάς

 

Διδαγμένο κείμενο  Αριστοτέλους Ἠθικά Νικομάχεια (Β 1, 5-8) 

Α1. Και με ανάλογο τρόπο και οι οικοδόμοι και όλοι οι άλλοι τεχνίτες. Δηλαδή χτίζοντας με καλό 

τρόπο σπίτια θα γίνουν καλοί οικοδόμοι, όμως χτίζοντας με κακό τρόπο , κακοί. Γιατί αν δεν 

συνέβαιναν έτσι τα πράγματα, καθόλου δε θυα χρειαζόταν ο δάσκαλος, αλλά όλοι οι τεχνίτες θα ήταν

 καλοί ή κακοί από τη γέννησή τους. Το ίδιο λοιπόν συμβαίνει και με τις αρετές . Δηλαδή κάνοντας

 όσα γίνονται κατά τις μεταξύ μας σχέσεις γινόμαστε άλλοι άδικοι, ενώ κ΄λανοντας όσα έχουν μέσα 

τους το στοικχειο του φόβου και συνηθίζοντας σιγά σιγά να φοβόμαστε ή να έχουμε θάρρος γινόμαστε

 άλλοι ανδρείοι και άλλοι δειλοί. Το ίδιο συμβαίνει συμβαίνει και με τις επιθυμίες και την οργή. 

Δηλαδή άλλοι γίνονται εγκρατείς και πράοι, ενλω άλλοι ακόλαστοι και οργίλοι, με το να 

συμπεριφέρονται σ’ αυτά άλλοι με αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο και άλλοι με τον άλλο. 

Με δύο λόγια λοιπόν τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας διαμορφώνονται με την επανάληψη

 όμοιων ενεργιών. Γι’ αυτο και πρέπει να προσδιδουμε μιαν ορισμένη ποιότητα στις ενέργειές μας, 

επειδή με αυτών των ενεργειών τις διαφορές είναι αντίστοιχα τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας.

 

Β1. Το επίθετο φαῡλης (=ευτελής, ασήμαντος, κακός) στο κείμενο έχει διαφορετική σημασία από

 την κανονική : όταν κάνει λόγο ο Αριστοτέλης για φαύλην πολιτείαν εννοεί όχι το κακό

 πολίτευμα αλλά το λιγότερο καλό, το υποδεέστερο αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κακά 

πολιτεύματα αλλά ότι όλα είναι καλά άλλο σε μεγαλύτερο και άλλο σε μικρότερο βαθμό. 

Και αυτή η αξιολογική διαβάθμιση (ανώτερα και κατώτερα πολιτεύματα) απορρέει απο το 

μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό επιτυχίας της προσπάθειας των νομοθετών να εθίσουν τους 

πολίτες στην αρετή - αυτος ο βαθμός επιτυχίας είναι το κριτήριο της διακρισης της πολιτείας σε

 αγαθήν και φαυλην.

 

Ο Αριστοτέλης συνεχίζει να αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο πραγματώνεται η ηθική αρετή,

επιμένοντας ότι για την κατάκτησή της προηγείται η πράξη (η επανάληψη,η εξάσκηση,ο εθισμός).

Στο πλαίσιο αυτής της θέσης προσθέτει ότι κάθε μορφή ηθικής αρετής,είτε αυτή γίνεται είτε 

φθείνεται, έχει ως αφετηρία της τις ίδιες αιτίες και τα ίδια μέσα(με το ρήμα φθείρεται νοείται πιο πολύ η ατελέσφορη προσπάθεια για την κατάκτηση της 

αρετής παρά η φθορά της αρετής). Ως προς το ζεύγος των ρημάτων γίνεται- φθείρεται, αυτό μας παραπέμπει στο αντιθετικό ζεύγος των φιλοσοφικών εννοιών γένεσις-φθορά,που αποτελεί ένα σημαντικό θέμα της φιλοσοφικής σκέψης μάλιστα υπάρχει και έργο του

 Αριστοτέλη με τον τίτλο Περι γενεσεως και φθοράς.

Και επανέρχεται ο Αριστοτέλης στα παραδείγματα με τους κιθαριστές και τους οικοδόμους,

για να δείξει ότι με την καλή εξάσκηση πετυχαίνει κανείς το στόχο του,ενώ με την κακή 

αποτυχαίνει ( η καλή ή η κακή εξάσκηση είναι το κριτήριο για την κατάκτηση ή όχι του στόχου).

 

Στη φράση του κειμένου εκ των ομοιων ενεργειων αι εξεις γίγνονται εισάγεται η νέα έννοια ἓξις.

 Η λέξη παράγεται απο το θέμα του ρήματος έχω. Η αρχική σημασία στα αρχαία ελληνικά της 

λέξης ἓξις είναι: το να έχει κανείς συνέχεια κάτι που το έχει αποκτήσει. Η ἓξις όμως είναι όχι μόνο

 ενέργεια αλλά και αυτό που την ακολουθεί : η μόνιμη κατάσταση, η ιδιότητα που προκύπτει 

από συνήθεια ή από άσκηση και με αυτή τη σημασια τη χρησιμοποιει ο Αριστοτέλης, δίνοντάς

 της ηθικό περιεχόμενο (ἓξις είναι τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας, καλά ή κακά). 

Στη νέα ελληνική η λέξη έξη έχει κυρίως ψυχολογικό περιεχομενο και είναι η συνήθεια

 ( ή ο τροπος συμπεριφορας) ως αποτέλεσμα επανάληψης, μάθησης ή συνεχούς επίδρασης του 

ίδιου παράγοντα.

 

Β2.α) Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· ... οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί.: Ο ρόλος των τριών λέξεων

 “Οὕτω δὴ καὶ ’’ είναι εισαγωγικός στο νέο επιχείρημα του Αριστοτέλη .Συγκεκριμένα, το 

τροπικό επίρρημα ‘Οὕτω’ είναι ομοιωματικό προς τα προηγούμενα και δηλώνει αναλογική 

θεώρηση του θέματος που ακολουθεί. Ο φιλόσοφος χρησιμοποιεί δηλαδή σ’αυτή την ενότητα 

αναλογικό συλλογισμό: όπως για την εκμάθηση των τεχνών είναι απαραίτητος ο εθισμός σε 

κατάλληλες ενέργειες, έτσι και για την κατάκτηση των ηθικών αρετών έχει σημασία η 

επανάληψη ίδιων πράξεων (ὁμοίων ἐνεργειῶν). Με τον συμπερασματικό σύνδεσμο δὴ 

ανακεφαλαιώνονται τα προηγούμενα, ενώ ο μεταβατικός σύνδεσμος καί εισάγει το νέο 

επιχείρημα, με το οποίο δείχνει ότι και στις αρετές ισχύει το ίδιο που συμβαίνει στις τέχνες.

Όπως η κατάλληλη ή η ακατάλληλη άσκηση κάνει τον τεχνίτη καλόν ή κακόν αντίστοιχα, έτσι 

και η ποιότητα του εθισμού στον χώρο των αρετών καθορίζει την ποιότητα των αποκτημένων 

αρετών.

β) Ο Αριστοτέλης προβαίνει στην παρουσίαση τριών παραδειγμάτων για να δείξει ότι, όπως και

 στις τέχνες, έτσι και στις αρετές η απόκτησή τους γίνεται με τον εθισμό και η ποιότητά τους 

εξαρτάται από την ποιότητα του εθισμού που προηγήθηκε. Τα παραδείγματα αναφέρονται σε 

αρετές που συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι 1. Συναλλάσσονται μεταξύ τους(κοινωνικές σχέσεις),2. Αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις της ζωής τους και 3.

διαχειρίζονται τις επιθυμίες τους. Επίσης, παρατηρούμε ότι ο φιλόσοφος διακρίνει δύο 

αντίθετους τρόπους συμπεριφοράς:ο ένας οδηγεί στην κατάκτηση των ηθικών αρετών, ενώ 

ο άλλος όχι.Ειδικότερα, το πρώτο παράδειγμα ‘πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς 

πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι’αναφέρεται στις κοινωνικές σχέσεις

 των ανθρώπων. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι μαθαίνουν να συναλλάσσονται,αυτός 

καθορίζει και την ποιότητα του χαρακτήρα τους ως προς αυτό.Αν μαθαίνουν να είναι δίκαιοι 

στις συναλλαγές τους,γίνονται δίκαιοι, αν όχι άδικοι.Η διαμόρφωση του ήθους γίνεται υπόθεση 

του ίδιου του ανθρώπου, ο οποίος και έχει την ευθύνη των πράξεών του.Με το δεύτερο 

παράδειγμα ‘ πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν 

ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί’ο Αριστοτέλης δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι μαθαίνουν να

 αντιμετωπίζουν τις δύσκολες και αντίξοες καταστάσεις στη ζωή τους, διαμορφώνει τη στάση

 και τη συμπεριφορά τους. Έτσι αν μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν ψύχραιμα και με σθένος τις 

δυσκολίες χωρίς να αγνοούν τους κινδύνους, γίνονται ανδρείοι,αν όχι , δειλοί.Τέλος, το τρίτο 

παράδειγμα παραπέμπει στις επιθυμίες και στα ανθρώπινα πάθη. ‘Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς 

ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ’ ἀκόλαστοι 

καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί’.Με αυτό ο 

Αριστοτέλης εξηγεί ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τον ίδιο τον εαυτό 

τους και μάλιστα τις επιθυμίες και τις ορμές τους, καθορίζει τον χαρακτήρα τους. Αν μαθαίνουν

 να τιθασεύσουν και να εκλογικεύσουν τις επιθυμίες και τις ορμές τους,γίνονται συνετοί και 

πράοι, αν όχι,ασύδοτοι και οξύθυμοι.Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι διαχειρίζονται

 τα τρία αυτά πεδία εκδήλωσης της συμπεριφοράς τους είναι καθοριστικός για την ηθική 

ποιότητά τους .

 

Β3. Ο Αριστοτέλης είχε την τύχη να συναντήσει τον Εύδοξο από την Κνίδο, όταν πήγε να 

σπουδάσει στην Ακαδημία. Ο νεαρός Εύδοξος ήταν μία από τις πιο προικισμένες προσωπικότητες

 της αρχαιότητας. Ήταν μαθηματικός, αστρονόμος και γεωγράφος, και ο Πλάτωνας δεν δίστασε 

καθόλου να τον εμπιστευθεί, κατά την διάρκεια της απουσίας του, τη διεύθυνση της σχολής του. 

Δεν ήταν λοιπόν μόνο τυχερός ο νεαρός Σταγειρίτης που “βρέθηκε” όπως είπε ένας 

αριστοτελιστής των ημερών μας, “την πιο κατάλληλη στιγμή στον πιο σωστό τόπο, εκεί δηλαδή 

οπού υπήρχαν οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα μπορούσαν να γονιμοποιήσουν με έναν εντελώς 

ξεχωριστό τρόπο τη σκέψη του βοηθώντας την να απλώσει μέσα σε σύντομο χρόνο τα δικά της 

φτερά. πιο σημαντικό θα πρέπει να θεωρηθεί το γεγονός ότι με την απουσία του Πλάτωνα ο 

Αριστοτέλης είχε, από την πρώτη στιγμή, την ευκαιρία να δεχτεί εκείνην ακριβώς την επίδραση 

που πρέπει να ανταποκρινόταν πολύ αμεσότερα στη δική του ψυχοσύνθεση, την απόλυτα σχεδόν 

θετική και επιστημονική, την ελάχιστα οπωσδήποτε ποιητική (τέτοια ήταν κατά βάση η 

ψυχοσύνθεση του Πλάτωνα).

 

Β4. Γηγενής: γινόμενον, γίνεται, γίνονται

Ἐσθλός : ἐστίν, ἒσονται

Μισαλλοδοξια: συναλλάγμασι

Δέος: δεινοῖς 

Στρεβλός: ἀναστρέφεσθαι

 

Αδίδακτο κείμενο  Πλάτωνος Εὐθύδημος 289d8-290a4  

 

Γ1. Μετάφραση κειμένου:

 

Moυ φαίνεται πως παρουσιάζεις ικανοποιητική απόδειξη, είπα εγώ, για το ότι δεν είναι αυτό

 

 (το πράγμα) η τέχνη των λογοποιών, που άν την αποκτούσε κανείς,θα γινόταν ευτυχισμένος. 

Παρ’όλα αυτά φανταζόμουν πως κάπου εδώ θα αναδεικνυόταν η επιστήμη(= η αληθινή γνώση), που από ώρα ως γνωστόν επιζητούμε. Πράγματι οι άνδρες

 αυτοί, οι λογοποιοί, όταν τους συναναστρέφομαι,μου δίνουν την εντύπωση, Κλενία, ότι είναι 

πάνσοφοι, κι ότι η τέχνη τους αυτή μου φαίνεται θεϊκή και υπέροχη. Κι αυτό βέβαια δεν είναι

 καθόλου παράξενο. γιατί η τέχνη των λογοποιών είναι μέρος της τέχνης των μάγων και λίγο

 κατώτερη από αυτήν. Η τέχνη δηλαδή των μάγων είναι να μαγεύουν τα φίδια, τις αράχνες, 

τους σκορπιούς και τα άλλα άγρια ζώα και τις αρρώστιες, ενώ η τέχνη των λογοποιών τυχαίνει

 να γοητεύει τους δικαστές κι όσους συμμετέχουν στην εκκλησία του δήμου και να παρηγορεί 

τα πλήθη.

 

Γ2.

 

ἔφην :  φάτε

 

κτησάμενος : ἐκτῶ 

 

τις  : τινῶν

 

εὐδαίμων : εὔδαιμον 

 

ᾤμην : ᾠήθη

 

φανήσεσθαι : πεφάνθω

 

πάλαι : παλαίτερον

 

 κήλησις : κήλησι

 

τυγχάνει : τύχοιεν

 

οὖσα : ἐσομέναις

 

 

 

 

Γ3

 

α) μοι : δοτική του κρίνοντος προσώπου στο ρ. ‘δοκεῖς’

 

 εὐδαίμων, : κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρ. ‘ εἴη ἂν(τις)’ 

 

  ἥν: αντικείμενο στο ρ. ‘ζητοῦμεν’( μπορεί σε ένα βαθμό να θεωρηθεί ότι έχουμε έλξη του 

αναφορικού ως προς το γένος, αντί ὅ. Αυτό σημαινει ότι η αναφορική πρόταση προσδιορίζει όχι 

ακριβώς τον όρο επιστήμη, αλλά ολόκληρο το περιεχόμενο της προηγούμενης πρότασης)

 

 ἐκείνης: γενική συγκριτική από το ‘ὑποδεεστέρα’

 

 οὖσα.: κατηγορηματική μετοχή από το ρ. τυγχάνει που αναφέρεται στο υποκείμενο του ‘ ἡ δὲ 

( τέχνη τῶν λογοποιῶν)’

 

 

 

β. «κτησάμενος»: υποθετική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο ‘τις’ του ρήματος ‘εἴη ἂν’. 

Σε συνδυασμό με την δυνητική ευκτική της πρότασης σχηματίζει λανθάνοντα υποθετικό λόγο 

της απλής σκέψης του λέγοντος, γι’ αυτό θα αναλυθεί με εἰ + ευκτική δηλαδή  

 

υπόθεση : ἣν εἴ τις κτήσαιτο,

 

απόδοση :  εὐδαίμων ἂν  εἴη.